De prosodische realisatie van hiërarchische and relationele structuur in teksten

TitleDe prosodische realisatie van hiërarchische and relationele structuur in teksten
Publication TypePresentation
Year of Publication2001
Conference NameDag van de Fonetiek 2001
AuthorsOuden, Hanny den
PublisherNederlandse Vereniging voor Fonetische Wetenschappen
Conference LocationUtrecht, The Netherlands
Abstract

De alineastructuur is een van de structuurkenmerken van een tekst die door prosodie wordt gemarkeerd, o.a. met lange pauzes tussen alinea's en een groter toonhoogtebereik aan het begin van een alinea. In dit onderzoek wordt aangetoond dat ook bínnen alinea's bepaalde tekststructurele kenmerken prosodisch gemarkeerd worden. Voor de identificatie van die tekststructurele kenmerken baseren we ons op een tekstanalytisch model, Rhetorical Structure Theory. Het model levert informatie op over drie aspecten van tekststructuur:

  • segmentatie: hiërarchische indeling van teksteenheden in niveaus
  • nucleariteit: belangrijkheid van een segment binnen een teksteenheid
  • coherentierelaties: inhoudelijke relaties tussen teksteenheden, zoals elaboratie, oorzaak, achtergrond, conditie, motivatie

Pauzeduur voorafgaand aan een teksteenheid, toonhoogtebereik en spreektempo zijn de prosodische kenmerken die in het onderzoek betrokken zijn. Het onderzoek is uitgevoerd op de voorgelezen versies van twintig lange nieuwsberichten. Naarmate een teksteenheid dieper ingebed is in de tekst pauzeert een spreker korter en spreekt hij/zij op lagere toon. Een nucleaire teksteenheid wordt voorafgegaan door een langere pauze en hij wordt op hogere toon en in een langzamer tempo uitgesproken dan een niet-nucleaire teksteenheid. De aard van de coherentierelaties heeft ook een effect op prosodie. Sommige verschillen in prosodische realisering lijken interpreteerbaar in termen van klassen waarin de relaties kunnen worden ingedeeld, bijv. causale relaties versus niet-causale relaties.