Dyslexie en discriminatie van frequentieveranderingen in spraak: een adaptief resonantiemodel met neurotransmittermetabolisme

TitleDyslexie en discriminatie van frequentieveranderingen in spraak: een adaptief resonantiemodel met neurotransmittermetabolisme
Publication TypePresentation
Year of Publication2000
Conference NameThemanamiddag Dyslexie
AuthorsBeen, Pieter
PublisherNederlandse Vereniging voor Fonetische Wetenschappen
Conference LocationLeiden, The Netherlands
Abstract

Ontwikkelingsdyslexie is een taalstoornis die vaak samengaat met problemen met foneemsegmentatie. Deze problemen zouden kunnen worden veroorzaakt door een spraakperceptiestoornis. In minstens zes onderzoeken is gebleken dat dyslectici een afwijkend patroon laten zien in de discriminatie en identificatie van medeklinker-klinkerparen zoals /ba/-/da/. De vroege ontwikkeling van spraakdis- criminatie is inmiddels onderwerp van onderzoek in ontwikkelingsstudies waarin wordt gezocht naar vroege predictoren voor dyslexie (NWO-programma Dyslexie, 1996; Leppanen & Lyytinen, 1997; Molfese & Molfese, 1997; Richardson, 1998). Voor het NWO-programma Dyslexie is een stimulusset voor het Nederlandse taalgebied ontwikkeld (Schwippert, 1998; Koopmans-van Beinum, Schwippert & Kuijpers, 1998). Qua fysiologie zijn er aanwijzingen voor afwijkingen in het brein van dyslectici op corticaal en subcorticaal niveau (thalamus). In dit verband is van belang dat bij autopsieen afwijkende neuronenconcentraties gevonden zijn in de bovenste lagen van de cortex: zogenaamde ectopieen. Met behulp van dynamische modellen van interacterende groepen neuronen kan fysiolo- gie aan gedrag worden gerelateerd. Een model van dit type, dat is toegesneden op discriminatie bij spraakperceptie (Grossberg, Boardman & Cohen, 1997) kan de gevonden verschillen tussen dyslectici en controleproefpersonen in een aantal onderzoeken op dit gebied reproduceren door de modelparameter voor neurotrans- mittermetabolisme per groep verschillend in te stellen. Een verschillend neurotransmittermetabolisme bij dyslectici kan het gevolg zijn van ectopieen. Zowel verschillen in gedragsdata als opgwekte potentialen lenen zich voor deze benadering.

  • Grossberg, S., Boardman, I. & Cohen, M. (1997) Neural dynamics of variable rate speech categorization. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 23, 418-503.
  • Koopmans-van Beinum, F.J., Schwippert, C.E. & Kuijpers, C.T.L. (1999) Speech perception in dyslexia: measurements from birth onwards. In: Proceedings of the 5th international conference on spoken language processing. Sydney.
  • Netherlands Organization for Scientific Research (NWO) (1996) Identifying the Core Features of Developmental Dyslexia: A Multidisciplinary Approach.
  • Leppanen, P.H.T. & Lyytinen, H. (1997) Auditory event related potentials in the study of developmental language-related disorders. Audiology Neuro-Otology, 2, 308-340.
  • Molfese, D.L. & Molfese, V.J. (1997) Discrimination at five years of age using event-related potentials recorded at birth. Developmental Neuropsychology, 13, 135-156.
  • Schwippert, C.E. (1998) Categorical perception in dyslexic and normal-reading adults. Institute of Phonetic Sciences. University of Amsterdam. Report 135.